بررسی تطبیقی عالم خیال از دیدگاه ابن سینا، شیخ اشراق و ملاصدرا

بررسی تطبیقی عالم خیال از دیدگاه ابن سینا، شیخ اشراق و ملاصدرا

عالم خیال در فلسفه اسلامی، یکی از عوالم هستی بین عالم عقل و عالم طبیعت به شمار می آید و از موجوداتی برخوردار است که به مراتب از موجودات عالم طبیعت قوی تر، عظیم تر و حزن و اندوه یا مسرت و لذتشان افزون تر است. مهم ترین ویژگی عالم  خیال و موجودات آن، نیمه مجرد بودن است؛ یعنی نه مجرد محض است و نه مادی محض؛ بلکه برزخی است میان آن دو. برخی از مشکلاتی که در هستی شناسی مطرح است، مانند نبود سنخیت بین مراتب هستی، با وجود عالم خیال بر طرف خواهد شد. تبیین فلسفی از رستاخیز و معاد جسمانی و فهم پذیر شدن بسیاری از قضایای قرآنی و معجزات و کرامات انبیا و اولیا، از نتایج  اثبات عالم خیال است. حکمای بزرگی مانند شیخ اشراق و ملا صدرا و دیگران به راحتی این عالم را اثبات می کنند؛ در حالی که ابن سینا و پیروان متأخر از او مثل میرداماد و ملا عبدالرزاق لاهیجی در زمرۀ منکران عالم خیال  قرار دارند.